Anevrizma nədir?
Beyin Anevrizması - beyin damarlarının genişlənməsi və nəticədə damarın bir hissəsində balon şəkilində formanın yaranması deməkdir.
Anevrizma yaranma səbəbləri
Beyin damarlarının strukturu, bədəndəki digər damar strukturundan fərqlidir. Beyin damarlarındakı qatlar bəzi insanlarda əksik və ya daha zəif olur. Anevrizmalara məhz bu tip zəif qatlı damarlarda daha çox təsadüf olunur.
Beyin Anevrizmalarına daha çox hallarda anadangəlmə damar problemləri səbəb olur. Buna baxmayaraq 40-60 yaşındakı pasientlər arasında Beyin Anevrizmaları daha çox müşahidə olunur və bəzən ani beyin qanaması ilə nəticələnir.
Anevrizmanın inkişafına təsir edən səbəblər və risk faktorları bunlardır:
- Arteriya divarındakı anadangəlmə zəiflik
- Siqaret çəkmək
- Yüksək qan təzyiqi
- Şəkərli diabet
- Qanda iltihablanma
- İrsi faktorlar
- Bəzi dərmanların düzgün istifadə edilməməsi
- Travma
Anevrizmanın əlamətləri hansılardır?
Bir anevrizma yırtılarsa, beyinin ətrafında qanaxmaya səbəb olur - subaraknoid qanaxma (SAH). Bu dərhal müalicə edilməli olan çox ciddi bir vəziyyətdir . Partlamış anevrizmanın simptomları çox qəfildən meydana gəlir və aşağıdakılarla müşahidə edilə bilər:
- Ani və şiddətli baş ağrısı
- Bulantı və ya qusma
- Ətraflarda zəiflik
- Qıcolma
- Danışmaqda çətinlik
- Şüurun bulanıqlaşması
Anevrizmalar necə diaqnoz edilir?
Çox hallarda, bir anevrizma yalnız qanadıqdan sonra aşkar edilir və aşağıdakı görüntüləmə üsullarından birini istifadə edə bilər:
- Maqnit rezonans angioqrafiyası (MRA) beyində qan damarlarının görüntülərini yaratmaq üçün maqnit rezonans (MR) texnologiyasından istifadə edən qeyri-invaziv bir üsuldur.
- Kompüter tomoqrafiya angioqrafiyası (CTA), beyin qan damarlarının anormallıqlarını müəyyənləşdirmək üçün kontrast boya və KT müayinəsindən istifadə edən qeyri-invaziv bir üsuldur.
- Serebral angioqrafiya , həkimlərin beyin qan damarlarının ətraflı görüntülərini təmin etmək üçün kontrast boya vurularaq çəkilən bir prosedurdur. Bu, anevrizmanın yerini, ölçüsünü və formasını dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan verir. Serebral angioqrafiya, beyinin və onurğanın qan damarlarını analiz etmək üçün qızıl standartdır.
Anevrizmalar necə müalicə olunur?
Müalicə seçimlərinə aşağıdakılar daxildir:
- Mikrocərrahiyyə yolu ilə anevrizmanın kliplənməsi
- Bypass əməliyyatı, kliplənmənin mümkün olmadığı hallarda damarlar arasında qoyulan anastomoz əməliyyatıdır
- Minimal invaziv endovaskulyar cərrahiyyə : Endovaskulyar cərrahiyyə üsulları, anevrizmanın yerləşdiyi beyinə qasıqdan (və ya bəzən qoldan) bir arteriya vasitəsilə daxil olan bir kateterdən istifadə edilməklə həyata keçirilir.
Arteriovenoz Fistula (AVF)
Arteriovenoz bir fistula (AVF) nədir?
Arteriovenoz fistulalar, venoz damarlar və arteriyalar anormal əlaqə yaratdıqda meydana gəlir. Normalda bu sistemlər ayrılır - arterial damarlar qanı ürəkdən toxumalara, venoz damarlar isə toxumalardan ürəyə keçirir. Arteriovenoz fistulalar yüksək təzyiqli arterial qanın birbaşa venoz damarlara axmasına səbəb olur. Nəticədə yaranan yüksək təzyiq səbəbi ilə beyin parenximasına qanaxma olabilər.
AVF-lər arteriovenoz malformasiyaya (AVM) bənzəyir , hər ikisində arteriya və damarlar arasında anormal əlaqə mövcuddur. Lakin beyinin və ya onurğa beyninin toxumalarında inkişaf edən AVM-lərdən fərqli olaraq, AVF-lər ən çox beyin və ya onurğa beyni zarlarında olur. Çoxu beyin və onurğa beyni ətrafındakı ən xarici membran olan dura materində olur. Bunlara dural arteriovenoz fistulalar (DAVF) deyilir. Karotid-kavernoz arterial fistulalar (CCF) də yaygındır.
Arteriovenoz Fistula diaqnozu necə qoyulur?
Tez və dəqiq diaqnoz etmək üçün ən qabaqcıl texnologiyadan və ən son görüntü sistemlərindən istifadə edirik. Bir çox hallarda, anormal qan axını beyinə kifayət qədər təzyiq göstərdikdən sonra simptomların yaranmasına səbəb olan bir AVF aşkar edilir, lakin mümkün olduqda onları daha tez tapıb müalicə etməyə çalışırıq. Müayinə zamanı AVF-ini tapmaq və qiymətləndirmək üçün aşağıdakı görüntü texnikalarından istifadə edilir.
- Maqnit rezonans görüntüləmə (MRI), o cümlədən maqnit rezonans angioqrafiyası (MRA) və venoqrafiya (MRV) bir AVF-ni təyin etmək üçün istifadə olunur.
- Serebral angioqrafiya, AVF-dən təsirlənən qan damarlarının və arteriyaların ən dəqiq görüntülərini təqdim edir. Bunlar müalicəni planlamağa kömək etmək üçün də istifadə olunur.
Arteriovenoz bir fistula necə müalicə olunur?
- Endovaskülyar emboliya
- Mikrocərrahi obliterasiya (açıq cərrahiyyə əməliyyatı)
Subaraxnoid Qansızma (SAQ)
Subaraxnoid qansızma nədir?
Subaraxnoid qansızma həyati təhlükə yaradan, beyin ilə beyin zarları arasındakı subaraxnoid məsafəyə qanın sızmasıdır. Subaraxnoid qanaxmanın ən yayqın səbəbi anevrizma partlamasıdır. Arteriovenoz malformasiya (AVM) və kəllə-beyin travmaları da subaraxnoid qanaxmaya səbəb ola bilər.
Subaraxnoid qanaxmanın əlamətləri hansılardır
Semptomlar birdən-birə ortaya çıxır.
Əlamətləri:
- Ani şiddətli baş ağrısı
- Bulantı və ya qusma
- Boyundakı sərtlik və ya ağrı
- Bulanıq və ya ikili görmə
- Şüur itkisi
- Qıcolma
Subaraxnoid qanaxma diaqnozu necə qoyulur
Qanamanın səbəbini və yerini müəyyənləşdirməyə kömək etmək üçün müxtəlif görüntüləmə üsullarından istifadə edilir.
- Kompüter tomoqrafiya (KT) - subarachnoid qanamanın yerini tapmaq və qiymətləndirmək üçün beyin toxumasını müayinə etməkdə istifadə olunur.
- Serebral angioqrafiya - SAQ səbəblərinə görə beyindəki qan damarlarını qiymətləndirir.
Subaraxnoid qanaxma necə müalicə olunur?
Subaraknoid qanaxmanın səbəbi aşkar edildikdən sonra dərhal müalicə edilməlidir. SAH müalicəsi ümumiyyətlə üç mərhələdə baş verir:
- Erkən reanimasiya, vücudun həyati funksiyalarını dəstəkləməyə, yüksək təzyiq, əlavə qanaxma və ya tutulmaların qarşısını almağa yönəlmişdir.
- Əlavə qanaxmanın qarşısını almaq üçün cərrahiyyə (açıq və ya endovaskulyar).
- SAQ-nin qıcolma, hidrosefaliya (beyində mayenin artması) və vazospazm (qan damarlarının daralması) kimi halların qarşısını almaq və müalicə etmək üçün gec reanimasiya .
Baş Beyin AVM-ları (Arteriovenoz Malformasiya)
Arteriovenoz malformasiya (AVM) nədir?
Arteriovenoz malformasiya (AVM), beyin damarlarının doğuşdan anormal inkişafı nəticəsində ortaya çıxan damar kütləsidir.
AVM əlamətləri hansılardır?
Bir beyin AVM'i çox sayda və anormal quruluşdakı damarın yumaq şəklində bir araya toplanması nəticəsində meydana gəlir. AVM anadangəlmə mövcud olan bir xəstəlikdir. AVM'lərin beyin damarlarının bir qisminin ana bətinində doğru olmayan inkişafı nəticəsində meydana gəldiyi düşünülür. Ancaq dəqiq səbəbi və meydana gəlmə mexanizmi məlum deyil. AVM-lər birçox hallarda heç bir simptom vermir və qanaxmaya qədər diaqnoz qoyulmur. Bir AVM-in mövcudluğunu göstərə biləcək simptomlar bunlardır:
- Ani başlayan şiddətli başağrısı
- Ürək bulanma – qusma
- Qol və / və ya ayaqlarda qüvvət itkisi (iflic)
- Danışa bilməmək (afaziya) və ya danışma çətinliyi
- Şüur itkisi
AVM diaqnozu necə qoyulur?
AVM-ləri tez və dəqiq diaqnoz etmək üçün ən qabaqcıl texnologiyadan və ən son görüntü sistemlərindən istifadə edirlər. AVM-I müəyyən etmək və dəyərləndirmək üçün aşağıdakı görüntü texnikalarından istifadə edə bilər:
- Maqnit rezonans görüntüləmə (MRT) - AVM-i müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunur.
- Serebral angioqrafiya , AVM-lə əlaqəli qan damarlarının və arteriyaların ən dəqiq görüntülərini təqdim edir. Bu beynin qan damarlarını analiz etmək üçün qızıl standart görüntüləmə hesab edilir.
AVM necə müalicə olunur?
Beynində AVM təsbit edilən bir xəstənin müalicə planlaması tamamilə o adama xüsusi faktorlar (xəstənin yaşı, qanama səbəbi, AVM-lərin meydana gətirdiyi şikayətlər, AVM-lərin böyüklüyü, AVM-lərin yeri, AVM-lərin angioqrafik xüsusiyyətləri) göz önünə alınaraq hazırlanır.
Müasir dövrdə beyin AVM'si olan xəstələr, endovaskulyar müalicə (qapalı cərrahiyyə), açıq cərrahiyyə, radio-cərrahiyyə (Gamma knife) və yaxud bunların kombinasiyası ilə müalicə edilir. Xəstələrin böyük qisimində bu müalicə üsullarından ikisinin kombinasiyası (endovaskulyar sonrası açıq cərrahiyyə və ya radio-cərrahiyyə) tələb ediləbilər.